Cirkowiroza świń
Circovirus świń (PCV) jest powszechnie występującym patogenem we wszystkich stadach. Ten mały, ubikwitarny (występujący powszechnie) wirus jest bardzo odporny na warunki środowiskowe, niskie i wysokie temperatury oraz na środki dezynfekcyjne. Na wirus PCV nie działają tez antybiotyki.
Obecnie wyróżniamy 3 typy wirusa:
Typ 1 – niepatogenny
Typ 2 – patogenny
Typ 3 – jego chorobotwórczość wymaga dalszych badań.
Wirus PCV cechują się dużą zmiennością; w obrębie typu 2 wyróżniamy wiele podtypów. Obecnie najbardziej popularnymi na świecie w populacji świń są podtypy 2a, 2 b, 2d. W Europie według najnowszych badan dominujący jest podtyp PCV 2b.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ W STADZIE
Wirus znajduje się w:
- Ślinie
- Kale
- Nasieniu zakażonych zwierząt
i w ten sposób jest rozsiewany do środowiska, w którym przebywają zwierzęta.
Zwierzęta zarażają się przez kontakt:
- Bezpośredni
- Ze skażonym kałem
- Przedmiotami zanieczyszczonymi wirusem
- Nasieniem
- Drogą przezłożyskową – z matki na prosięta
W ostatnich latach odkryto silne właściwości immunomodulujące circovirusa. Po zakażeniu wirus produkuje substancje, które wpływają silnie hamująco na układ odpornościowy; umożliwiając wirusowi rozprzestrzenianie się w organizmie, przy braku rekcji obronnych. Wirus może hamować funkcje układu odpornościowego na wiele tygodni, zwłaszcza jeżeli do circovirusa dołączą się jeszcze inne patogeny (PRRS, grypa).
Na przebieg zakażenia i wystąpienie objawów klinicznych na fermie duży wpływ mają inne czynniki, które mogą zaostrzać chorobę na fermie:
- Rasa, linia genetyczna
- Wczesne odsadzenie (przed 21 dniem życia)
- Pobudzenie układu immunologicznego (swoiste lub nieswoiste) w momencie zakażenia PCV2
- Mieszanie miotów
- Liczna obsada kojców
- Koinfekcje
- Niski poziom higieny
- Złe warunki bytowania zwierząt
- Zarobaczenie
Choroby wywoływane przez PCV2 mogą przyjmować postać:
- Kliniczna – objawową
- Podkliniczną – bezobjawową
Postać kliniczna występuje tylko u pewnego odsetka zwierząt na fermie. U większości populacji mamy do czynienia z postacią podkliniczna. Postać kliniczna charakteryzuje się występowaniem zespołów chorobowych charakteryzujących się szeregiem objawów:
- Choroba wielonarządowa ze spadkiem masy ciała – charłaczenie zwierząt, zahamowanie przyrostów, powiększenie węzłów chłonnych
- Objawy ze strony układu oddechowego - zapalenie płuc (PRDC)
- Objawy ze strony przewodu pokarmowego - biegunka i spadek masy ciała
- Zaburzenia w rozrodzie - ronienia, rodzenie martwych prosiąt, mumifikacja płodów
- Zespół skórno-nerkowy
Postać podkliniczna nie wykazuje charakterystycznych objawów. W związku z tym, że zostaje zahamowana funkcja układu odpornościowego stwierdzamy:
- Wzrost wtórnych zakażeń patogenami występującymi na fermie,
- Zmniejszenie skuteczności innych szczepień
- Gorsze przyrosty masy ciała
- Pogorszenie wyników produkcyjnych
ROZPOZNANIE
Objawy kliniczne cirkowirozy nie są na tyle charakterystyczne, żeby postawić na ich podstawie diagnozę. Diagnostyka cirkowirozy jest bardzo trudna i wymagany jest szereg badań laboratoryjnych, żeby potwierdzić ze choroba została wywołana przez PCV2 (m.in.: badania ilościowe wirusa w tkankach oraz badania histopatologiczne węzłów chłonnych). Dopiero na podstawie kompletu wyników badań w połączeniu z objawami klinicznymi i wynikami na fermie jesteśmy w stanie postawić kompletne rozpoznanie.
KONTROLA ZAKAŻEŃ W STADZIE
Podstawą kontroli cirkowirozy w stadzie są szczepienia oraz kontrola czynników współistniejących i współwyzwalających chorobę. Szczególnie ważna jest kontrola zakażeń wirusem PRRS, gdyż może to wpływać na skuteczność szczepień przeciw PCV.
W celu ograniczenia skutków choroby powinny zostać wprowadzone zasady dobrego zarządzania:
- Poprawa warunków zoohigieniczno-środowiskowych
- Zachowanie zasady całe pełne-całe puste
- Nie dopuszczać do przegęszczenia zwierząt w kojcach
- Zadbać o dobra kondycję prosięcia w momencie szczepienia
Należy pamiętać ze na circovirus nie działają antybiotyki. Ich podawanie natomiast może pomoc ograniczać wtórne zakażenia bakteryjne powstałe na tle zakażeń circoviwrusem.
Co jest ważne w Szczepieniach przeciw PCV?
W zależności od sytuacji na fermie przyjmuje się 2 modele szczepień:
- Szczepienie prosiąt
- Sczepienie loch i szczepienie prosiąt
Szczepienie prosiąt powinno zostać przeprowadzone 2 tyg. przed zakażeniem. Szczepienie prosiąt już zakażonych może być mniej skuteczne. W celu określenia dobrego momentu szczepienie na fermach wykonuje się badanie laboratoryjne. Istotne jest to zwłaszcza z stadach, gdzie szczepione są lochy. W tej sytuacji odporność matczyna utrzymuje się na wyższym poziomie przez dłuższy okres czasu. Przeciwciała matczyne mogą wpływać na skuteczność szczepień prosiąt poprzez interferencje ze szczepionką.
Dzięki szczepieniu przeciw PCV2 możemy:
- Obniżyć poziom śmiertelności
- Skrócić okres tuczu
- Zwiększyć masę rzeźna
- Poprawić dobowe przyrosty masy ciała
- Poprawić współczynnik wykorzystania paszy
- Obniżyć koszty leczenia
Poprawa parametrów produkcyjnych występuje w stadach zakażonych klinicznie i podklinicznie.
Szczepionki powinny:
- Zabezpieczać zwierzęta przed objawami choroby do końca tuczu
- Być bezpieczne dla prosiąt i szczepiącego
Na rynku są produkty zawierające w swoim składzie olej mineralny, które dają silne odczyny u prosiąt – łącznie z wstrząsami, a przy przypadkowym zakłuciu człowieka mogą powodować silna bolesność i obrzęk oraz ryzyko martwicy. Są też dostępne produkty wodne lub oparte na olejach biozgodnych – bezpieczne dla prosiąt i bardzo dobrze stymulujące odporność.
Szczepienia przeciwko circowirusowi można łączyć razem ze szczepieniami przeciw MH w tzw. podaniu RTU (ready to use). Umożliwia to hodowcy ograniczenie nakładów pracy oraz stresu związanego z podnoszeniem prosiąt.