Cirkowiroza świń

Circovirus świń (PCV) jest powszechnie występującym patogenem we wszystkich stadach. Ten mały, ubikwitarny (występujący powszechnie) wirus jest bardzo odporny na warunki środowiskowe, niskie i wysokie temperatury oraz na środki dezynfekcyjne. Na wirus PCV nie działają tez antybiotyki.

Obecnie wyróżniamy 3 typy wirusa:

Typ 1 – niepatogenny 

Typ 2 – patogenny 

Typ 3 – jego chorobotwórczość wymaga dalszych badań.

Wirus PCV cechują się dużą zmiennością; w obrębie typu 2 wyróżniamy wiele podtypów. Obecnie najbardziej popularnymi na świecie w populacji świń są podtypy 2a, 2 b, 2d. W Europie według najnowszych badan dominujący jest podtyp PCV 2b.

OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ W STADZIE

Wirus znajduje się w:

• Ślinie
• Kale 
• Nasieniu zakażonych zwierząt 

i w ten sposób jest rozsiewany do środowiska, w którym przebywają zwierzęta. 

Zwierzęta zarażają się przez kontakt:

• Bezpośredni 
• Ze skażonym kałem
• Przedmiotami zanieczyszczonymi wirusem
• Nasieniem
• Drogą przezłożyskową – z matki na prosięta

W ostatnich latach odkryto silne właściwości immunomodulujące circovirusa. Po zakażeniu wirus produkuje substancje, które wpływają silnie hamująco na układ odpornościowy; umożliwiając wirusowi rozprzestrzenianie się w organizmie, przy braku rekcji obronnych. Wirus może hamować funkcje układu odpornościowego na wiele tygodni, zwłaszcza jeżeli do circovirusa dołączą się jeszcze inne patogeny (PRRS, grypa).

Na przebieg zakażenia i wystąpienie objawów klinicznych na fermie duży wpływ mają inne czynniki, które mogą zaostrzać chorobę na fermie:

• Rasa, linia genetyczna
• Wczesne odsadzenie (przed 21 dniem życia)
• Pobudzenie układu immunologicznego (swoiste lub nieswoiste) w momencie zakażenia PCV2 
• Mieszanie miotów
• Liczna obsada kojców 
• Koinfekcje 
• Niski poziom higieny
• Złe warunki bytowania zwierząt
• Zarobaczenie 

Choroby wywoływane przez PCV2 mogą przyjmować postać:

• Kliniczna – objawową
• Podkliniczną – bezobjawową

Postać kliniczna występuje tylko u pewnego odsetka zwierząt na fermie. U większości populacji mamy do czynienia z postacią podkliniczna. Postać kliniczna charakteryzuje się występowaniem zespołów chorobowych charakteryzujących się szeregiem objawów:

• Choroba wielonarządowa ze spadkiem masy ciała – charłaczenie zwierząt, zahamowanie przyrostów, powiększenie węzłów chłonnych   
• Objawy ze strony układu oddechowego - zapalenie płuc (PRDC)
• Objawy ze strony przewodu pokarmowego - biegunka i spadek masy ciała
• Zaburzenia w rozrodzie - ronienia, rodzenie martwych prosiąt, mumifikacja płodów
• Zespół skórno-nerkowy

Postać podkliniczna nie wykazuje charakterystycznych objawów. W związku z tym, że zostaje zahamowana funkcja układu odpornościowego stwierdzamy:

• Wzrost wtórnych zakażeń patogenami występującymi na fermie,
• Zmniejszenie skuteczności innych szczepień
• Gorsze przyrosty masy ciała
• Pogorszenie wyników produkcyjnych

ROZPOZNANIE

Objawy kliniczne cirkowirozy nie są na tyle charakterystyczne, żeby postawić na ich podstawie diagnozę. Diagnostyka cirkowirozy jest bardzo trudna i wymagany jest szereg badań laboratoryjnych, żeby potwierdzić ze choroba została wywołana przez PCV2 (m.in.: badania ilościowe wirusa w tkankach oraz badania histopatologiczne węzłów chłonnych). Dopiero na podstawie kompletu wyników badań w połączeniu z objawami klinicznymi i wynikami na fermie jesteśmy w stanie postawić kompletne rozpoznanie.

KONTROLA ZAKAŻEŃ W STADZIE

Podstawą kontroli cirkowirozy w stadzie są szczepienia oraz kontrola czynników współistniejących i współwyzwalających chorobę. Szczególnie ważna jest kontrola zakażeń wirusem PRRS, gdyż może to wpływać na skuteczność szczepień przeciw PCV.

W celu ograniczenia skutków choroby powinny zostać wprowadzone zasady dobrego zarządzania: 

• Poprawa warunków zoohigieniczno-środowiskowych
• Zachowanie zasady całe pełne-całe puste
• Nie dopuszczać do przegęszczenia zwierząt w kojcach 
• Zadbać o dobra kondycję prosięcia w momencie szczepienia 

Należy pamiętać ze na circovirus nie działają antybiotyki. Ich podawanie natomiast może pomoc ograniczać wtórne zakażenia bakteryjne powstałe na tle zakażeń circoviwrusem.

Co jest ważne w Szczepieniach przeciw PCV?

W zależności od sytuacji na fermie przyjmuje się 2 modele szczepień: 

1. Szczepienie prosiąt
2. Sczepienie loch i szczepienie prosiąt

Szczepienie prosiąt powinno zostać przeprowadzone 2 tyg. przed zakażeniem. Szczepienie prosiąt już zakażonych może być mniej skuteczne. W celu określenia dobrego momentu szczepienie na fermach wykonuje się badanie laboratoryjne. Istotne jest to zwłaszcza z stadach, gdzie szczepione są lochy. W tej sytuacji odporność matczyna utrzymuje się na wyższym poziomie przez dłuższy okres czasu. Przeciwciała matczyne mogą wpływać na skuteczność szczepień prosiąt poprzez interferencje ze szczepionką.  

Dzięki szczepieniu przeciw PCV2 możemy:

• Obniżyć poziom śmiertelności
• Skrócić okres tuczu
• Zwiększyć masę rzeźna
• Poprawić dobowe przyrosty masy ciała
• Poprawić współczynnik wykorzystania paszy
• Obniżyć koszty leczenia

Poprawa parametrów produkcyjnych występuje w stadach zakażonych klinicznie i podklinicznie.

Szczepionki powinny:

• Zabezpieczać zwierzęta przed objawami choroby do końca tuczu
• Być bezpieczne dla prosiąt i szczepiącego

Na rynku są produkty zawierające w swoim składzie olej mineralny, które dają silne odczyny u prosiąt – łącznie z wstrząsami, a przy przypadkowym zakłuciu człowieka mogą powodować silna bolesność i obrzęk oraz ryzyko martwicy. Są też dostępne produkty wodne lub oparte na olejach biozgodnych – bezpieczne dla prosiąt i bardzo dobrze stymulujące odporność. 

Szczepienia przeciwko circowirusowi można łączyć razem ze szczepieniami przeciw MH w tzw. podaniu RTU (ready to use). Umożliwia to hodowcy ograniczenie nakładów pracy oraz stresu związanego z podnoszeniem prosiąt.